Bemaling

Gelijktijdig met de aanleg van een ringdijk en een ringkanaal is destijds een gemaal gebouwd dat werkte op windkracht. In 1863 werd de huidige windmolen met een vijzelinstallatie als vervanger van de eerste windmolen gebouwd. In 1890 werd het waterschap Hempensermeer opgericht. Het handhaven van een zogenaamd streefpeil in de sloten was en is de belangrijkste opgave. De wisselende weersomstandigheden maakten dat de slootpeilen sterk fluctueerden. Pas in 1955 werd in de molen een dieselgemaal geplaatst waardoor die fluctuaties sterk onder controle kwamen. Het waterschap Hempensermeer ging in 1979 op in het nieuwe waterschap Middelsekrite dat in 1986 de dieselinstallatie verving door een elektrisch gemaal, dat ook overgeschakeld kan worden op de windkracht van de molen. De fusies in de waterschapswereld hadden tot gevolg dat in 1997 het waterschap Marne-Middelsee de scepter zwaaide in de Hempensermeer, in 2004 gevolgd door de huidige waterbeheerder, het grote “Wetterskip Fryslân”.

Peilbeheer

Het gemiddelde slootpeil in de polder ligt ca. 2.00 meter beneden NAP. De ringvaart van de polder maakt deel uit van de Friese Boezem welke een peil heeft van ca 50 cm - NAP. De zogenaamde opvoerhoogte van het gemaal bedraagt dus 1.50 meter. De ringvaart is van belang voor de afvoer van het opgemalen polderwater. De diepte van de vaart is nu ongeveer 0,50 mtr.

Het peilbeheer heeft tot 1982 in dienst gestaan van de landbouwfunctie van de polder. Daarna stond de natuurfunctie voorop. Een hoger winterpeil is gunstig voor vochtminnende planten en voor weidevogels.

Kwel

Door de lage ligging van de polder ten opzichte van de omgeving ontstaat er druk vanuit het hoger gelegen gebied op het grondwater in de lagergelegen polder waardoor het water daar omhoog gedrukt wordt. Dit verschijnsel noemt men kwel. Dieper grondwater, dat langdurig in de ondergrond heeft vertoefd en daardoor een andere minerale samenstelling heeft dan regenwater, komt in de wortelzone van de planten en soms aan de oppervlakte. Het gemaal maalt dus niet alleen regenwater op, maar ook “kwelwater”. Dit systeem zorgt ervoor dat er bijzondere planten groeien. In de Hempensermeer komt op deze manier dieper gelegen zout grondwater naar boven in de wortelzone van de planten in greppels. Vandaar dat er zoutminnende planten in de polder voorkomen.

Duidelijk is dat het peilbeheer en de daarbij horende bemaling heel nauw steken om het kwelsysteem te laten functioneren.